Collectieve woonvormen

Samen een huis delen heeft voordelen en nadelen. Hoe zorg je ervoor dat het onderling gezellig blijft? 

Marc Pauly van het kenniscentrum Filosofie van de Rijksuniversiteit Groningen onderzocht dit en zet een aantal tips op een rij die ter sprake komen in een boekje. In ‘Een huis delen: Hoe hou je het leuk?’ gaat hij in op praktische vragen die de groepen moeten oplossen. Hoe gaan zij bijvoorbeeld om met conflicten en hoe selecteren ze nieuwe huisgenoten?  Niet alleen leuk om te lezen, maar ook nog eens leuk om naar te kijken door de prachtige vormgeving van Menno  Schreuder.

Digitale versie van het boekje (pdf)

'Wonen doe je zelf' is een verzamelwerk van 25 inspirerende wooninitiatieven in Groningen. Nijestee helpt sinds jaar en dag vele enthousiaste huurders met het realiseren van hun woonwens. De projecten kwamen voort uit de kraakbeweging van eind jaren '70 en ook daarna bouwde Nijestee vaak op uitnodiging van haar bewoners. Verscheidene projecten zijn uit de grond gestampt. Van het ORKZ tot woningen voor socialistische ouderen, kunstenaarscollectieven, bevlogen milieubewuste gezinnen en projecten waarin bewoners zelf hun huis ontwikkelden. De bewoners hebben er zelf voor gekozen om hun eigen droom te verwezenlijken en de verhalen dagen je uit om ook jouw dromen na te streven. Hoe zou je willen wonen? Hoe verzamel ik een groep mensen voor een woongroep en hoe start ik het project. 'Wonen doe je zelf' laat je zien wat er allemaal mogelijk is. 

Het boek 'Wonen doe je zelf' is voor € 14,95 te koop via GRAS uitgevers.

ORKZ, Coöperatieve Vereniging De Koevoet, Verlengde Hereweg 92-94. Het ORKZ, dat staat voor Oude Rooms Katholieke Ziekenhuis, is een woonwerkpand met zo'n 250 bewoners. Ooit was het ORKZ het grootste kraakpand van Nederland. In 1979 is het nieuwe RKZ (het tegenwoordige Martiniziekenhuis) klaar en het oude RKZ komt leeg te staan, lijdzaam wachtend op een nieuwe bestemming. In september 1979 wordt het pand gekraakt en al snel krijgt de tijdelijk bedoelde kraakactie een permanent karakter. In 1981 koopt de gemeente het gebouw op. In 1985 geeft staatssecretaris Brokx toestemming voor een zelfbeheer-experiment voor de duur van vijf jaar. Met de corporatie wordt een ‘moeder-dochter’ constructie opgezet. Het ORKZ vierde onlangs haar 40-jarig jubileum. De bewoners zijn nog steeds zelf verantwoordelijk voor alle onderhoud aan het pand. Naast een grote diversiteit aan woonruimtes worden in het ORKZ diverse ateliers, werkplaatsen en oefenruimtes verhuurd. Ook zijn in het ORKZ een bioscoop, een kroeg, een concertzaal en een expositieruimte gevestigd. 

Het Paleis, Boterdiep 111. Het voormalig scheikundig laboratorium van de Rijksuniversiteit is een monumentaal pand dat op initiatief van een groep kunstenaars is met hulp van KUUB omgebouwd tot een cultuurverzamelgebouw voor kunstenaars, vormgevers en culturele ondernemers. In Het Paleis werken 30 gevestigde en 24 startende kunstenaars. Ongeveer alle disciplines zijn vertegenwoordigd; van mode tot animaties, van muziek tot literatuur, van beeldhouwen tot grafisch ontwerp. Verhuur en verkoop verloopt via de initiatiefnemers, de Stichting Cultureel Ontwikkelen Bloemsingel 10 (COB10).  

Woongroep Baulig (Kleine Pelsterstraat 2). Voormalig kraakpand op de hoek van de Herestraat / Kleine Pelsterstraat. Op deze plek was eerder hotel Baulig-Indië. Het pand is  verbouwd tot 28 wooneenheden.

Woongroep Pancho, Radesingel 25-25/4. Voormalig kraakpand Radolala, waar concerten en experimentele theatervoorstellingen werden gegeven. Het complex is in 1983 door KAW architecten in opdracht van woningbouwvereniging Groningen verbouwd tot 61 wooneenheden in nauw overleg met de krakersgroep.  

Woongroep Plein, R. Schumanstraat 40/50. De vereniging draagt de hele huur van het pand aan Nijestee af en zorgt zelf al decennia lang voor nieuwe bewoners. Het pand is flexibel gebouwd, zodat binnenmuren verplaatst kunnen worden al naar gelang de oppervlakte die de leden van de groep willen gebruiken.  

Woongroep De Vooruitgang, Lage der A 5. Voormalig pakhuis, in 1983 verbouwd tot 34 eenheden via de HAT-regeling.  

Woongroepen IJkelstein (Pausgang 6) en GEMa (Oude Boteringestraat 57): Voormalig kraakpand, door Gruno samen met zelfbeheer van bewoners verbouwd tot 21 onzelfstandige eenheden. Opgeleverd in 1986. De bewoners zijn nog steeds voor deel zelf verantwoordelijk voor kleine onderhoudswerkzaamheden.  

Coöperatieve Bewonersvereniging Poli UA, Emmastraat 23 en naastgelegen panden. Het complex is eerder – tegelijkertijd met het ORKZ – gekraakt en wordt bewoond door circa 30 bewoners. De bewoners hebben zelfbeheer hoog in het vaandel staan met plannen voor duurzame kwaliteitsverbetering.  

Woongroep Vinkenvilla. Vinkenstraat 36A – 38C. Tijdens renovatie in tachtiger jaren zijn deze woningen opgetopt en samengevoegd tot een groepspand met 6 wooneenheden en een gemeenschappelijke woonkamer en keuken. De groep is destijds bij de verbouwing betrokken geweest en stond op een wachtlijst bij woningbouwvereniging Groningen, een van de voorlopers van Nijestee.  

Slachthuisstraat 224-229. In de periode 1986-1989 ontwierp architect Cees Nagelkerke in opdracht van woningbouwvereniging Groningen een woningcomplex op het voormalig slachthuisterrein. In dit pand is ruimte voor een woongroep met gebruik van gemeenschappelijke woonkamer/keuken.  

Vereniging De Borght. G. ter Borghstraat 2a en 4a, samengevoegd tijdens de renovatie midden jaren 80). De vereniging tekende in 1989 een huurcontract met Gruno, er is woonruimte voor 5 mensen.  

Woongroep Oosterpoort, G ter Borghstraat 1 en 1a, samengevoegd tijdens renovatie midden jaren 80. 4 onzelfstandige eenheden met gebruik van gemeenschappelijke woonkamer en keuken.    

Vereniging Huize Dovemanszicht: Dijkstraat 14-14e , in 1986 opgeleverd. Destijds gebouwd voor 5 broeders in opdracht van een kloostergemeenschap, sinds medio jaren 90 wordt het complex bewoond door jongeren. Verhuur verloopt via voordracht.  

Slachthuisstraat. In de periode 1986-1989 bouwde KAW in opdracht van Groningen een woningcomplex op het voormalig slachthuisterrein. In deze buurt is ruimte voor drie jongerengroepen (20 eenheden, nrs 94-113). 

Blauwe dorp. In het Blauwe Dorp, het centrum van de Bloemenbuurt in de Oosterparkwijk, zijn 90 monumentale randwoningen gerenoveerd en verkocht. Dit project is aangepakt in samenwerking tussen Nijestee, KUUB en de gemeente Groningen. Nijestee en KUUB organiseerden de renovatie. De gemeente Groningen stelde 1,3 miljoen euro beschikbaar om in het Blauwe Dorp de openbare ruimte aan te pakken. Door deze totale aanpak is het Blauwe Dorp weer een parel om in te wonen. 

Flex wonen I & II. Nieuwbouwproject in opdracht van Nijestee waarin 10 gezinnen met ondersteuning van KUUB hun woningen zowel van binnen als van buiten een eigen karakter konden geven in de eerste fase. De verkoop van de tweede fase viel in de periode van de kredietcrisis, maar deze formule zorgde ervoor dat de woningen dat in een tijd van teruglopende verkopen toch grif van de hand gingen.  

De Velden. Op 8 mei 2009 is op nieuwbouwlocatie ‘De Velden’ aan de Zaagmuldersweg de oplevering van de eerste 36 woningen binnen deze nieuwe wijk gevierd. Eens te meer bleek dat bouwen in projectmatig particulier opdrachtgeverschap het snelst is en de meeste kans van slagen heeft. De woningen zijn onderdeel van een totaalplan van meer dan 155 koop- en huurwoningen op de plek van het voormalig stadion van FC Groningen. Nijestee fungeerde als opdrachtgever en is eigenaar van de huurwoningen.     

De Linie. De stichting Particulier Ontwikkelen De Linie (POL) bestaat uit 18 gezinnen. Zij sloegen eerder de handen ineen om gezamenlijk op te treden als opdrachtgever voor de bouw van 18 vrijstaande woningen in de Groninger uitbreidingswijk De Linie. De woningen zijn in 2006 opgeleverd en staan in de straat met een toepasselijke naam: De Vriendschap.  

KOOP / Hyacinthstraat. Dit onderdeel van de wijkvernieuwing Oosterpark had nadrukkelijk als doel om startende kopers aan de wijk te binden. Een aantal portieketagewoningen is in opdracht van Nijestee verticaal samengevoegd met behoud van de bijzondere architectuur. Op die manier bieden de woningen een nieuwe woonkwaliteit in een grotendeels vooroorlogse wijk. Opgeleverd in 2004.    

Brasa Vereniging Multiculturele Woonvorm, Lijzijde 126. De Lijzijde was eerst een wooncomplex voor jongeren, maar nu is het helemaal gerenoveerd waarbij 2 appartementen samengevoegd werden tot 1 grote woonruimte. Senioren van Antilliaanse en Surinaamse afkomst, maar ook verstandelijk gehandicapten en Nederlandse senioren leven hier samen.   

Willem Dreesflat. Willem Dreesstraat 1. De Willem Dreesflat is in 1990 door Gruno opgeleverd en telt 11 woonverdiepingen met 53 senioren-huurwoningen aan de rand van het Paterswoldsemeer. Dit gebouw is ontworpen voor de 'Stichting Eigentijdse Woonvormen voor Ouderen', de SEWO. Deze stichting was een samengaan van de vereniging Jusentus en de Humanistische Stichting voor Huisvesting van Ouderen (HSHO). Jusentus, opgericht in 1970 door leden van de voormalige socialistische jeugdbeweging AJC, was al 20 jaar op zoek naar een eigen woongebouw. Momenteel hoeven nieuwe bewoners geen bepaalde levensovertuiging aan te hangen. In het Trefpunt in de flat worden met regelmaat activiteiten door en voor de bewoners georganiseerd.        

Ruimte voor rolstoelers. In overleg met de initiatiefgroep Schots&Scheef ontwikkelden we met projectontwikkelaar IMA 17 woningen op het CiBoGa-terrein die volledig voor rolstoelen zijn aangepast. Al in 2001 had Schots&Scheef een subsidieaanvraag ingediend bij de gemeente voor een speciaal woonproject voor lichamelijk gehandicapte mensen in de binnenstad. Het zat Schots&Scheef niet mee, de groep is jaren bezig geweest met het realiseren van woningen in de binnenstad van Groningen. Door vertraging van de ontwikkelingen op het CiBoGa-terrein gingen de plannen in de ijskast en werd het gemeentelijk subsidiegeld geparkeerd. In 2013 was het eindelijk zover; binnen het project Courtine ontwikkelden we huurwoningen voor de bewoners van Schots&Scheef en overhandigden we de sleutels aan dolblije bewoners.

Stichting GIGA. Voor deze stichting realiseerden we op verzoek van een groep ouders 14 appartementen binnen een nieuwbouwcomplex in de Oosterparkwijk. Deze worden bewoond door jonge mensen met een milde vorm van autisme. De stichting JP v.d. Bent levert de benodigde zorg en begeleiding en houdt een kantoor in het complex.

Waterland is onderdeel van Drielanden. In 1989 richtten een aantal mensen de Vereniging Ecologisch Wonen Groningen op. Na contact met de gemeente Groningen, woningcorporatie Groningen en architect Jan Giezen besloten de oprichters de bouw van een ecologisch woningbouwproject in Groningen na te streven. Tijdens een eerste informatiebijeenkomst bleek dat er honderden mensen geïnteresseerd waren in een milieuvriendelijk gebouwd huis in een wijk met een prettige natuurlijke omgeving. In september 1995 werden de eerste woningen in Waterland opgeleverd. Hoewel niet alle oorspronkelijke plannen gerealiseerd zijn, is Waterland wel een interessant ecologisch voorbeeldproject geworden. Niet voor niets kreeg het project hiervoor in 1997 een prijs van het ministerie van VROM. Het is gelukt van Waterland een ecologische wijk te maken met sociale huurwoningen en koopwoningen.