Woningverbetering is veel meer dan alleen een bouwproject

In 2019 begon Nijestee in de Groningse wijk Lewenborg met de energetische verbetering van twaalf portieketageflats. De meeste woningen moesten er van energielabel C naar A+. Niet alleen vanuit duurzaamheidsoverwegingen, maar ook om ze nu en in de toekomst betaalbaar te laten blijven. Een mooie ambtie, maar ook een flinke klus.

Roel Brink leidde namens Nijestee het project. Hij begon ooit als timmerman en werkt intussen al 37 jaar bij de corporatie. Als projectleider heeft hij veel met huurders te maken. Roel: 'Door bij mensen thuis te komen ervaar je pas echt wie er in onze huizen wonen. En ontdek je hoe groot de verschillen tussen mensen zijn.'

Ook Bert Wanders werkte zich op van timmerman naar projectleider, in zijn geval bij Buursema's Bouwbedrijf uit het Drentse Erm. Namens zijn werkgever leidde hij het traject in Lewenborg. De samenwerking tussen Nijestee en Buursema was voor het eerst, het project was daarmee voor beide partijen een mooie test.

Kimberly Bos (34) woont met haar moeder in Lewenborg, in een van de portiekflats in Kluisgat. Haar vader overleed ruim twintig jaar geleden, even daarvoor moest het gezin hun koopwoning inruilen voor een sociale huurwoning. Door de ziekte van haar vader maakte Kimberly de eerste periode in de woning niet zo bewust mee. 'Ik liep soms een rondje over de parkeerplaats met hem, in de rolstoel', weet ze nog. 'Hij overleed hier in huis, we woonden er toen nog geen jaar.'

Kimberly's verhaal legt de andere kant van woningverbetering bloot. Van buitenaf lijkt het vooral een bouwproject, maar wie beter kijkt ziet dat er veel meer speelt. De ene bewoner is de ander niet en elk huis heeft haar eigen verhaal. 'Woningverbetering is maatwerk', zegt Roel.

Nadat ze haar school afmaakte werkte Kimberly een paar jaar op kantoor. Inmiddels zit ze al een poos zonder werk. De herinnering aan het eerste, verdrietige jaar in de woning is vervaagd: 'Je schildert op een gegeven moment je kamer, je gaat door met leven. Alles is nu anders dan toen.'

Ruim voor het project begon kregen Kimberly en haar buren een informatiebrochure. Samen met Buursema ging Nijestee vervolgens bij ze langs voor een gesprek. 'De bewoners konden ons vragen stellen of laten weten waar we rekening mee moesten houden', legt Bert uit. 'En wij lieten voorzichtig doorschemeren wat de planning was. Het is voor mensen belangrijk om te weten wat er gaat gebeuren. Het is hun plek, hun thuis, dus we willen het graag samen met hen doen.'

Roel: 'Soms kom je bij mensen die ooit een negatieve ervaring met Nijestee gehad hebben, dat oud zeer moet je dan eerst repareren. Het is mooi om te zien hoe mensen vervolgens bijdraaien.'

Goede communicatie was tijdens het hele project cruciaal, van begin tot eind. In Lewenborg was Willem Wiltjer daarin een sleutelfiguur. De ervaren uitvoerder van Buursema was de contactpersoon voor bewoners. 'Willem was hier de hele tijd', vertelt Kimberly, 'hij keek wat wij als bewoners nodig hadden. Als er iets was ging je naar hem toe, hij loste alles op.'

Als aanspreekpunt werd Willem meestal ondersteund door een bewonersconsulent van Buursema. 'Iemand die sterk is in het voeren van gesprekken en goed kan luisteren', vertelt Bert. 'Je hebt in de bouw een harde, zakelijke kant, maar we hebben ook met mensen te maken. Voor sommige bewoners moet je even de tijd nemen, ze de kans geven hun hart te luchten.'

Achter elke voordeur kom je andere situaties tegen, weet ook Roel. En het is niet niks als je huis een week lang overhoop gehaald wordt, beseft hij: 'Er komt een steiger voor je raam te staan en er loopt dertig man rond het gebouw. Soms zitten mensen daar helemaal niet op te wachten.'

De woning van Kimberly en haar moeder werd grondig aangepakt, en dat was nodig. 'De isolatie was hier heel slecht', vertelt ze. 'En als het hard regende lagen de waterplasjes op de vensterbank.' Nieuwe kozijnen, ramen en vensterbanken en een CO2-gestuurd ventilatiesysteem zorgden ervoor dat die problemen nu verleden tijd zijn.

Een groot deel van deze werkzaamheden werd door Buursema uitbesteed aan specialistische onderaannemers. In de woning van Kimberly ging zo'n onderaannemer niet zo subtiel te werk, vertelt ze. Ze laat op haar telefoon foto's van beschadigd laminaat zien en vertelt dat er door de man die het veroorzaakte niet goed op gereageerd werd. Ze wordt nog steeds boos als ze eraan denkt.

Kimberly stelde Willem op de hoogte van het akkefietje, waarna hij iemand stuurde om de schade te repareren. 'Met die onderaannemer was ik echt niet blij. Maar Willem heeft het goed opgelost.'

Bert begrijpt het verhaal van Kimberly: 'Op de bouw gebeurt veel en er komt een boel op bewoners af. We vinden het belangrijk dat onze mensen begrip hebben voor de situatie, hoe lastig dat soms ook is als je onder tijdsdruk werkt. Zo'n schadegeval is hartstikke vervelend. Bij een dergelijk incident was het belangrijk dat Willem direct in beeld kwam, de bewoners aanhoorde, ze serieus nam en het oploste.'

Mensen op een ontspannen manier met elkaar in contact brengen maakt het werk makkelijker en leuker. In Lewenborg liet het bouwteam gedurende elke fase een keer een busje met eten komen, een Nijestee-traditie. Bert: 'De ene keer waren er gehaktballen, de andere keer een stamppotbuffet of hamburgers. We stonden met alle werklieden en bewoners een hapje te eten. Je ontmoet elkaar en er ontstaat een klik, dat werkt hartstikke mooi.'

Bij de laatste fase, in Kluisgat, gooide corona roet in het eten. Om toch iets te kunnen doen bezorgde het team de bewoners een chocoladeletter. Die aanpak beviel Buursema zo goed, dat het bouwbedrijf hem overnam en nu toepast bij andere projecten: Bert: 'Oog hebben voor de buurt en voor de sociale aspecten, dat is belangrijk.'

Roel: 'Je geeft wat, maar je krijgt ook wat terug.'

Ook de gebruikelijke patatmiddag, die Roel normaal gesproken bij de oplevering van een project voor de aannemers regelt, ging door corona niet door. Bij een winkeltje in de stad regelde hij daarom pakketjes met Groninger producten. 'Dat werd gewaardeerd. Maar die waardering is wederzijds: ga maar eens in weer en wind een hele dag aan de gevel staan. En elke dag werken volgens een coronaprotocol is ook verre van makkelijk.'

Bert merkt dat bij projecten als deze een steeds groter deel bij de aannemer komt te liggen, een positieve ontwikkeling: 'Vroeger had je een bestek, waarin precies stond welk type onderdeel waar moest komen voor welke prijs. Nu beseffen corporaties dat aannemers soms meer kaas gegeten hebben van bepaalde dingen, en krijgen wij de ruimte om zelf een plan te maken.'

Het scheelt enorm als je met goede bedrijven samenwerkt, vindt Roel. 'Mensen die niet moeilijk doen over een schroefje meer of een uurtje langer. En die goed met bewoners om kunnen gaan. Het mooie van het team waarmee we hier werkten was dat iedereen elkaar echt ondersteunde en hielp. Zo'n samenwerking komt het resultaat alleen maar ten goede.'

Als Kimberly in de buurt van haar oude huis komt, steekt het nog altijd. Toch ziet ze ook de mooie kanten van het wonen in de portiekflat: 'Het is best groot voor een appartement. We hebben drie slaapkamers, een grote keuken, alles erop en eraan.'

Ondanks de minder leuke ervaring met de onderaannemer is ze blij met haar opgeknapte woning: 'Toen Willem vooraf uitlegde wat er zou gaan gebeuren, dacht ik: Dat is fijn. En we zijn blij met hoe het nu geworden is. We merken dat het warmer is in huis.'

Voorlopig zitten zij en haar moeder hier goed. 'Als het lente wordt, is het hier aan de voorkant helemaal groen. En je loopt zo het park in. We hebben niks te klagen. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar voor nu wonen we hier super.'

De coronapandemie maakte het werken in de woningen in Lewenborg ingewikkelder dan anders. Het project lag zelfs een paar weken stil. Meer dan ooit was een goede verstandhouding en samenwerking tussen bewoners, aannemer en corporatie nodig. Buursema maakte een uitgebreid protocol waarmee het werk zo snel mogelijk hervat kon worden. Aan het eind van het traject bleek dat er nauwelijks tijd verloren was.

De kennis en ervaring die het team opdeed bij de eerste drie portiekflats en de manier waarop Buursema te werk ging, brachten het project in een stroomversnelling. Dankzij de effectieve manier van samenwerken waren de twaalf flats uiteindelijk veel eerder klaar dan vooraf gedacht. Ze kunnen er weer een jaar of dertig tegenaan. Na afloop van het laatste project kreeg het team gemiddeld een 8,6 van de bewoners, een uitstekende score. Ook de eerste resultaten zijn positief: bewoners van de portiekflats aan Want en Wimpel besparen gemiddeld ruim 200 euro per jaar aan gaskosten en 100 euro aan elektriciteitskosten.

Voor Roel is het omgaan met mensen het leukste onderdeel van zijn werk. Een project als dit is voor hem dan ook in de eerste plaats geslaagd als de bewoners tevreden zijn: 'Met name de mensen die er vooraf tegenop zagen.'

De samenwerking beviel zo goed dat Buursema nu ook in Vinkhuizen voor Nijestee aan de slag is. 'Het is prettig dat er continuïteit is', zegt Bert. 'Wij bieden op onze beurt onderaannemers weer zekerheid. Zo zorg je er samen voor dat projecten op een goede manier gerealiseerd worden.'

Bert: 'Toen we in Lewenborg klaar waren zei Roel dat hij het eigenlijk wel jammer vond, en dat hij hoopte dat we elkaar weer zouden zien. Nou, dat was wederzijds.'